Bethesda

Başlangıçta adı Softwerke olan 1986 doğumlu Bethesda, Christopher Weaver tarafından o “meşhur mutfak masasında” kuruldu.

Tarihin en iyi rol yapma oyunlarından bazılarını geliştiren Bethesda, oyun sektörünün en köklü firmalarından biri olmasının yanında bu günlerde oyun endüstrisinin potansiyel gelirinden faydalanmak isteyen, dünyanın en büyük teknoloji firmalarından biri olan Microsoft çatısı altında hayranlarına içerik üretmeye devam etmektedir. Kendilerinin geçmişi eskiye dayanın bu firmamızı tanımak için, eğer hazırsanız, kemerlerinizi sıkı bağlayın – 80’lere gidiyoruz!

Erken zamanlar

1986 yılında teknoloji alanında birçok yerde faaliyet göstermiş Christopher Weaver tarafından firma, büyük şirketlere ve devletlere teknoloji danışmanlığında bulunan yine kendi firması Media Technology Limited çatısı altında Bethesda’daki oyun geliştirmeye müsait evinde Bethesda Softworks olarak kuruldu. İlk denemeleri bir Amerikan futbol oyunu ve Terminatör 2 filmi ile aynı gün piyasaya çıkan The Terminator iken, firmanım kendini ilk gösterdiği oyun The Elder Scrolls oyun serisini başlatan Arena adlı oyunlarıydı. İlk başlarda arenalarda geçecek olan oyun, geliştirme aşmasında değişikliklere uğrayarak şimdiki haline gelirken, oyunun haritasının devasalığı Britanya Adası kadardı ve oyuncular oyunda bir yerden bir yere gitmesi gerçek zamanlı olarak haftalarca sürdüğü söyleniyordu. Tabii daha sonradan Bethesda hataları olarak klasikleşecek hataları ilk barındıran Bethesda oyunuydu.

1994 ile 1997 yılları arası Bethesda, Centropolis Entertainment ortaklığında bir uzay savaş oyunu geliştiriyordu. Lakin Centropolis, filmlere olan bağlılığı sebebiyle projeden ayrılmasıyla proje terk edildi. Bu durum Bethesda için de bir ukde olarak kaldı ve yıllar sonra Bethesda’nın Starfield’i geliştirmesine sebep oldu.

Şirket 1996 yılında 25 milyon dolar geliriyle bilgisayar sektöründe LucasArt ve Interplay’in arkasından gelen üçüncü büyük oyuncuydu.

İlerleyen yıllarda The Elder Scrolls II: Daggerfall piyasada boy gösterirken, aynı kodla geliştirilen iki yan oyunda piyasaya çıktı. Lakin Bethesda’nın o zamanki işleri Arena ve Daggerfall kadar başarılı olmadı ve şirket bir ara iflas başvurusu yapmayı düşündü.

Artık 90’ların sonlarına geldiğimizde şirkete Pete Hines, kendi deyimiyle tek başına grup olarak yönettiği pazarlama departmanın başına geçerken, aynı yıl Weaver ve ortağı Robert A. Altman ZeniMax Media holding şirketini kurdular. Yapılan açıklamaya göre, ZeniMax bir “ana şirket” değil üst idari yapıydı. Bethesda’da bulunmayan finans, hukuk gibi bölümlerini işletiyordu.

Yeni Dönem

2000’lerin başlarına geldiğimiz sıralarda Bethesda Softworks kendi içinde yeniden yapılanmaya giderek oyun üretimini Bethesda Game Studios’a devrederek ZeniMax için yayıncı markası haline geldi. Aynı dönem Altman ZeniMax’in CEO’su iken Weaver baş teknoloji sorumlusuydu. Lakin daha sonradan operasyonel bir işi olmayan pozisyona getirildi ve bu durum kendisinin kıdem tazminatını almak için hukuki olarak dava yoluna gitmesine sebep oldu. Dava için ZeniMax aleyhinde kanıt arayan Weaver, çalışanların e- maillerine izinsiz girmekten kaçınmadı. Sonuç olarak şirketten ayrıldı, ancak 2021 yılına kadar holdingte hissesi olmaya devam etti.

2007 yılında Bethesda, son çırpınışlarını yaşayan Interplay’dan Fallout serisinin haklarını satın aldı ve Todd Howard’ın deyimiyle, geliştirme sürecinin başlangıcında sadece 10 kişinin bulunduğu Fallout 3 adında beş indirilebilir içerikli The Elder Scrolls vari bir Fallout oyunu yaptı. Bunu takiben Obsidian Entertaiment 2 yıl sonra yan oyun olarak konumlandırılan New Vegas’ı yaparken, bundan 5 yıl sonrada çıkış gününe istinaden içerisinde Atatürk imzalı top bulunduran Fallout 4, RPG/RYO öğelerinin yanı sıra İnşa Etme öğeleriyle de öne çıkarak piyasada boy gösterdi.

2009 yılında Bethesda tüm oyunlarını bizzat kendi yayınlayacağı id Software’ü kendi safına kattı. Bu durum FPS’in babalarından biri olan ve son zamanlarda VR projelerine yoğunlaşan John Carmack’ın şirketten ayrılmasına yol açtı. İlerleyen yıllarda şimdiki Meta olan Facebook için Oculus’un Rift adlı VR projesinde katkıları bulunan Carmack’ın katkılarının kendi fikri mülkiyeti olduğunu belirten ZeniMax, Oculus’a dava açtı. Davayı ZeniMax – yani Bethesda kazandı.

2011 yılında Bethesda, Minecraft’ın yapımcısı Mojang’e yeni dijital kart oyunları Scrolls’un kendi markası The Elder Scrolls’u anımsattığından dava açtı. Dava Mojang lehinde sonuçlandı.

İlerleyen zamanlarda Bethesda’dan Pine Henes Prey, Dishonored: Death of the Outsider, The Evil Within 2 ve Wolfenstein II gibi oyunların Fallout ve The Elder Scrolls kadar başarı getirmediğini açıkladı.

2018 yılında Bethesda, Fallout’un devasa çok oyunculu oyunu Fallout 76 adlı oyunu piyasaya sundu. İçerik eksikliği, düşük performans, oyun dışı yaşanan birçok sıkıntıyla bu oyun Bethesda için öyle bir enkazdı ki Asrın Felaketinde oluşan enkazları aratmayan cinstendi. Bethesda malzemeden çalmıştı. Daha sonradan oyunu aktif oynayan oyuncular oyunun toparladığını belirtti.

2016 yılında faaliyete giren Bethesda’nın, PC Gamer’ın yakıştırmasıyla, daha çok mağazayı andıran kendi uygulama başlatıcısı 2022 yılında kapatıldı. O zamana kadar Steam’e ayrı olarak gelene dek Fallout’un ücretsiz ve PC’den de oynanabilen mobil oyunu Shelter ile Fallout 76 sadece buraya özeldi.

Microsoft’un satın alımı sonrası

2021 yılında Bethesda’nın ana şirketi ZeniMax Microsoft tarafından 7.5 milyar dolara satın alındı. Satın alma durumundan önce teklifi düşünen ZeniMax, ezeli rakibi EA ile de bir noktaya kadar anlaşmaya yaklaşmayı başardı. Birleşme öncesi Altman 3 Şubat 2021 tarihinde hastanede öldü ve buna istinaden Bethesda’nın resmi sitesinde kendisine özel yer ayrıldı. Birleşme sonrası Bethesda’nın kendi oyunlarını kendi finanse etmeye ve kendi yayınlamaya devam etmesiyle beraber diğer platformlara “durum bazlı” bakılacağı açıklandı. Bethesda’nın oyunları sadece Xbox’a özel olmasıyla beraber çoğu oyunu daha ilk günden bulut tabanlı Microsoft imzalı Xbox Game Pass kütüphanesine eklenecek. Robert A. Altman tarafından sektörün büyük beyinlerinde biri olarak görülen Xbox CEO’su Phil Spencer, Xbox adına bu anlaşmadan çok memnun olduklarını belirtti.

Bu satın alma sonrası Bethesda korku temalı, aksiyon – macera oyunu olan Ghostwire: Tokyo’yu ve Arkane’nin Deathloop’unu piyasaya sürdü. Lakin satın alımdan önce bu iki oyunun PS5 konsoluna özel olmasına dair yapılan anlaşma sonrası Microsoft kendi çatısı altından çıkacak bu iki oyunu rakip konsol Sony’nin PlayStation 5’inde yayınlamak zorunda kaldı. 1 yıl sonra oyunlar Xbox Series X/S ve Game Pass için geldi.

Bu oyunlar dışında Bethesda Xbox’taki pazarlamacılarında tavsiyesiyle, Resident Evil’ın babası Shinji Mikami’nin başında bulunmasından dolayı The Evil Within temasıyla uyuşmadığından geliştirilmesi bir sır olarak saklanan Hi – Fi Rush oyunu, farklı bir pazarlama stratejisiyle duyurulduğu gün yayınlandı ve oldukça pozitif eleştiriler aldı. Oyunun Game Pass yazılımında 3 milyon kullanıcıya ulaştığı bilinmektedir.

Oyun serileri

Bethesda her ne kadar Star Trek, Doom, Wolfestein, The Evil Within serilerinin yayıncısı konumunda bulunsa da aynı şekilde çok popüler oyun serilerinin de yaratıcısıdır.

The Elder Scrolls serisi. Doğumu Bethesda’nınkine yakın olan bu seri, tarihin en iyi RPG/RYO serilerinden biridir. Fantastik bir evreni kendine tema alan bu serinin yıldız oyunu Skyrim iken, serinin size sunduğu özgürlük Dragon Age, Witcher, Baldur’s Gate gibi hikayeye yön verme değil, birbirinden farklı maceralarda kaybolmaktır – oyunlar tamamen Quest (macera, arayış) odaklıdır. Bu serinin oyunları yıllarca modlanır, hatta The Forgotten City gibi bazı oyunların ilk prototipleri bu modlardır.

Fallout serisi. Geçmişi yaşı biraz ileride olan arkadaşlarımızın bilecekleri yıllara uzanan bu serinin biyolojik annesi aslen Interplay adında, bir zamanlar Baldur’s Gate oyunlarında söz sahibi, Wastland oyunlarının yaratıcısı olan firmadır. Lakin bu firmanın sonradan bir yıldız gibi içe çökmesiyle beraber marka hakları Bethesda’ya geçer. Elbette ki bu el değiştirmeden iki yıl sonra serinin orijinal yapımcılarıyla seri tekrardan buluşur. Bethesda ise seriyi eline aldıktan sonra kendi matematiğini seriye yedirir ve serinin üç ile dördüncü oyunlarını yapar. Yıllar önce Interplay’in yaptığı ama Bethesda ile aralarında çıkan sorunlardan dolayı iptal edilen Fallout’un ilk MMO/RPG denemesinden sonra Bethesda, daha önce hiç tecrübesi olmamasına rağmen, 2018 yılında Fallout’un ilk devasa çok oyunculu oyunu Fallout 76’yı yapar. Ek bir bilgi olarak, Bethesda araya ücretsiz bir aslen mobil oyun olan Shelter’ı sıkıştırır.

Starfield. Firmanım en yeni olan bu oyunu, tıpkı dedikleri gibi Skyrim’i uzaya taşımış bulunmaktadır. Sitede oyuna istinaden bir inceleme geleceğinden üzerinde fazla durmuyorum. Sadece bu oyunu geliştirmek, ezelden beri, Bethesda’nın ıslak rüyalarını süslediğini söyleyebilirim.

Bethesda’ya Tabi Olan Firmalar

Her ne kadar Bethesda’nın yayıncılıklarını yaptığı firmalar doğrudan ona bağlı gibi durmasa da aslen bu firmalar talimatı Bethesda’dan alır. Yani bu konuda arada ZeniMax ve Xbox bulunmaz.

Arkane Studios. Oyunlarında oldukça özgürlüğe ve eğlenceye odaklanan bu firmamız Dark Messiah of Might and Magic, Dishonerd, Prey, Deathloop ve birçok önemli eserin baş mimarıdır. Şuan için Redfall’a yaşadıkları sorunlar onlara kan kaybettirmiş bulunsa da bunun da, inşallah, üstesinden geleceklerdir. Oyunlarında bu kadar özgürlüğü ve eğlenceyi sağlayan kaç firma kaldı ki?

id Software. FPS liginin var olmasını sağlayan bu firma, eski ligin üç büyükleri olan Quake, Doom ve Wolfestein oyunlarında yapımcısıdır. Aynı zamanda RAGE oyunlarını da yapmışlardır. Şimdilerde biz onları Doom Eternal gibi bir şaheserden tanımaktayız.

Machine Games. Eski Payday yapımcıları arasında çalışmış kişilerce kurulan bu firma kendini bizlere daha çok Wolfestein oyun serisi ile tanıtmaktadır.

Tango Gameworks. Bir korku klasiği olan Residen Evil serisinin babası olan Shinji Mikami’nin başında bulunduğu firma, kendini bizlere daha çok The Evil Within serisi ile tanıtsa da başarısız bir girişim olan Ghostwire: Tokyo ve Hi – Fi Rush oyunlarının da yapımcısıdır.

ZeniMax Online Studios. 2007 yılında Matt Firor öncülüğünde kurulan firma The Elder Scrolls: Online ile tanınmaktadır.